ICANN'in (Internet Tahsisli Sayilar ve Isimler Kurumu) 2005 yilinda baslattigi, internet toplulugu, is gruplari ve hükümetler ile üzerinde uzun yillar konusulan, tartisilan ve çalisilan yeni Üst Düzey Alan Programi politika gelistirme süreci 20 Haziran 2011 Singapur toplantisinda 13 kabul, 1 red ve 2 çekimser oy ile karara baglanarak kabul edildi.
Toplantida Yeni Üst Düzey Alanlarin, (Top-Level Domains - TLDs) kisilerin internet üzerinde bilgiye ulasmadaki yöntemlerini, ve bu dogrultuda isletmelerin kendi çevrimiçi mevcudiyetlerini nasil planlayip ve sekillendirecegini degistirecegi vurgulandi.
"Bugünkü karar yeni bir Internet çaginda yol gösterici olacaktir" diyen ICANN'in Yönetim Kurulu Baskani Peter Dengate Thrush, "Biz, gelecek nesile yaraticilik ve ilham için bir platform sagladik." diye ekledi.
ICANN kimdir? Ne yapar?
1998 yilinda kurulan ICANN, uluslararasi düzeyde organize çalisan kar amaci gütmeyen bir kurumdur. Internet'te bir yere ulasmak için belirttigimiz adres veya numaralar vardir. Bilgisayarlarin birbirlerini bulabilmeleri için bu adreslerin tekil - essiz, benzersiz - olmalari gerekir. ICANN dünya üzerindeki bu tekil tanimlayicilari koordine ederek Internet'i güvenli, istikrarli ve birlikte çalisabilir tutmayi amaçlamistir.
ICANN baslica üç grup tekil tanimlayicinin planlama ve tahsisini koordine eder. Bunlar:
- Alan adlari (DNS olarak adlandirilan sistemi sekillendiren), genel (gTLD) ve ülke kodu (ccTLD) Üst Düzey Alan ismi sistemi
- Internet Protokolü (IP) adresleri ve otonom sistem (AS) numaralari ve
- Protokol baglanti noktasi ve parametre numaralari
Bunlarin yaninda, DNS kök ad sunucu sisteminin operasyonu ve gelisimini koordine eder ve bu teknik fonksiyonlar ile iliskili makul ve uygun politika gelistirilmesini yürütür.
ICANN global olarak tüm paydaslari ilgilendiren asagidan yukari süreçlerde politika gelistirir. Kayit Operatörleri ve Kayit Kurumlari arasinda rekabeti tesvik eder.
ICANN Internet'te içerigi kontrol etmez, fikri mülkiyet hukuku, e-ticaret veya tüketici koruma yasasi ile ilgilenmez, spam'i durduramaz ve Internet'e erisim ile ugrasmaz. Ancak Internet'in adlandirma sisteminin koordinasyonunu sagladigi için Internet'in gelismesi ve evriminde önemli bir etkisi vardir.
ICANN Organizasyon Yapisi
ICANN Internet'in farkli alanlari ile ilgilenen birbirinden farkli bir dizi gruptan olusur:
Üç adet "Destekleyici Organizasyon" bulunmaktadir:
- IP Adresleri ile ilgilenen Organizasyonlar
- Alan adlari ile ilgilenen Organizasyonlar
- Ülke kodlu üst düzey alanlarin Yöneticileri
Ayrica ICANN'e tavsiye ve önerilerde bulunan dört adet "Danisma Komitesi" bulunmaktadir:
- Hükümetler ve uluslararasi anlasmali organizasyonlar
- Kök sunucu operatörleri
- Internet güvenligi ile ilgili olanlar
- Ortalama internet kullanicilari anlaminda "at large" toplulugu.
Son olarak da organizasyonlar ile birlikte çalisarak Internet teknolojileri için temel protokolleri hazirlayan Teknik Irtibat Grubu bulunmaktadir.
Bir Alan adinin Anatomisi
blog.natro.com Internet sitenizin bir parçasi olan üst düzey alanlar için genelde alan adi uzantisi terimi kullanilmaktadir. Yukaridaki örnekte gösterilen internet adresinde "com" üst düzey alani, "natro" ikinci düzey alani ve "blog" ise üçüncü düzey alani ifade etmektedir. Asil satisi yapilan, internet kullanicisi tarafindan kaydedilen, tescil edilen ikinci düzey alanlardir. Üçüncü düzey alanlar ise sub-domain (alt alan) olarak adlandirilir ve web hosting firmalari tarafindan genellikle ücretsiz olarak kaydedilirler.
TLD ve ccTLD nedir?
Bir alan adinda en sagdaki etiket "Üst düzey Alan (Top-level Domain)" olarak adlandirilir. 2 harfli TLD'ler 240 ülke ve bölgeler için kurulmus olup "ülke-kodlu" TLDs veya ccTLDs olarak adlandirilirlar. ccTLD listesine http://www.iana.org/cctld/cctld-whois.htm adresinden erisilebilir. 3 veya daha fazla karakterli TLD'ler "jenerik" TLDs veya "gTLDs" olarak adlandirilirlar ve gTLD listesine http://www.iana.org/gtld/gtld.htm adresinden erisilebilir. Her gTLD operasyon sorumlulugu özel organizasyona delege edilmistir. Bu organizasyonlar "Merkezi Kayit Kurumu (MKK, Registry Operator)" veya "Sponsor" olarak adlandirilirlar. .aero, .biz, .cat, .com, .coop, .info, .jobs, .mobi, .museum, .name, .net, .org, .pro, and .travel. gTLD'leri ICANN ile sözlesme altinda yürütülür.
Genel olarak, bir Sponsor-olmayan gTLD MKK, dogrudan ICANN süreci ile global internet toplulugu tarafindan olusturulan politikalara bagli çalisir. .biz, .com, .info, .name, .net, .org, ve .pro Sponsor-olmayan gTLD'lerdir.
Bir sponsorlu gTLD (bazen sTLD olarak da adlandirilir), belirli bir toplulugu temsil eden bir sponsoru olan özellesmis gTLD'dir. Sponsor kendisine atanmis politika düzenlemesinden sorumludur. .aero, .cat, .coop, .jobs, .mobi, .museum, ve .travel Sponsor edilen gTLD'lerdir. Sponsorlu bir gTLD kaydetmek isteyen kuruluslar belirli uygunluk sartlarini karsilamalari gerekmektedir.
ICANN, Merkezi Kayit Kurumu, Kayit Operatörü ve Alan Adi Sahibi Iliskisi
Kompleks bir ekosisteme sahip olan DNS yapisinda; üst düzey alanlar ICANN ile Merkezi Kayit Kurumu (MKK) sözlesmesi imzalamis kurumlar tarafindan yönetiliyor. Örnegin .com alan adi uzantisi Verisign Inc., .info alan adi uzantisi Afilias Ltd. tarafindan yönetilmektedir. Ikinci düzey alan satislari ise genellikle ilgili MKK'nin teknik yeterlilik ve sartlarini basari ile saglamis yetkili, ICANN Akredite Kayit Operatörleri (KO - Registrar) üzerinden veya bu kurumlarin yetkili bayileri üzerinden saglanmaktadir. Bu sistem ile ilgili ICANN, MKK ve KK ile bayi ve alan adi sahipleri arasindaki iliskileri gösteren yandaki sekli inceleyebilirsiniz.
Programin Zaman Çizelgesi
- 1998, ICANN'den önce - .com .edu .gov .int .mil .net .org ve .arpa
- 2001 - .biz, .info, .name, .museum, .coop, ve .areo onaylandi.
- 2004 - yeni gTLD implementasyon Strateji baslangiç versiyonu dokümani halk yorumlari için yayinlandi.
- 2005 - .jobs, .travel, .mobi, .cat onaylandi. GNSO (Generic Names Supporting Organization) yeni gTLD tanitimi için politika gelistirme sürecini baslatti.
- 2006 - GNSO yeni TLD tanitimi için baslangiç taslak raporu yayinlandi. .asia sözlesmesi onaylandi.
- 2007 - GNSO IDN çalisma grubu raporu, Reserved Names çalisma grubu raporu, digerlerinin haklarini koruma çalisma grubu raporu ve GNSO komitesi tarafindan final rapor halk yorumlari için yayinlandi.
- 2008 - gTLD'de en büyük genisleme implementasyon için onaylandi. Yeni gTLD Basvuru Sahibi Elkitabi Taslak halk yorumu süreci basladi (Ekim). Aralik 'da tamamlandi.
- 2009 - Yeni gTLD Basvuru Sahibi Elkitabi Taslak v.2 yayinlandi. Eylül'de v.3 yayinlandi ve halk yorumuna açildi.
- 2010 - Yeni gTLD Basvuru Sahibi Elkitabi Taslak v.4 yayinlandi. Final versiyonu ve programin lansmani yayinlandi.
- 2011-
- Nisan 15: Yeni gTLD Basvuru Sahibi Elkitabi Taslak versiyonu yeni hali ile halk yorumuna açildi.
- Mayis 30: Mayis versiyonu yayinlandi.
- Haziran 20: Singapour Meeting'inde; 13 kabul, 1 red ve 2 çekimser oy ile Program onaylandi.
- Basvurular 12 Ocak 2012'de açiliyor.
Program Kapsami
Program üç ana grup altinda toplaniyor; Jenerik Yeni Üst Düzey Alanlar, Ulusallastirilmis Alan Adlari ve Ülke Kodlu Üst Düzey Alanlarda (ccTLDs) IDN Destegi.
Ulusallastirilmis Alan Adlari
Internationalized Domain Names (IDNs) lokal dil karakterleri tarafindan sunulan alan adlaridir. Bu alan adlari ASCII olmayan alfabelerden (örnegin Türkçe, Arapça (????????) veya Çince (??)) rakam veya karakterler içerebilir. Alan adlarinda ASCII'den farkli karakter setlerini de uygun hale getirmek için Internet toplulugunda büyük çalisma devam etmektedir.
Bu program dahilinde örnegin testalanadi.com gibi Türkçe karakterler ile alan adi kaydi su anda birçok kurum tarafindan yapilabilmektedir.
Ülke Kodlu Üst Düzey Alanlarda (ccTLDs) IDN Destegi
Ülke Kodlu Üst Düzey Alanlarda (ccTLDs) IDN Destegi Güney Kore, Seoul Ekim 2009 toplantisinda ICANN tarafindan kabul edilmistir. Bu program dahilinde Kasim 2010 da duyurulan, Kiril alfabesi kullanarak .?? (.ru) alan adi uzantisi ile alan adi kaydi yapilabilmektedir.
IDN Fast Track sürecini tamamlayan ülke ve bölgelerin listesine http://www.icann.org/en/topics/idn/fast-track/string-evaluation-completion-en.htm adresinden ulasilabilir.
Yeni Jenerik Yeni Üst Düzey Alanlar
Yeni Jenerik TLD programi dört bölüm altinda gruplanabilir:
-
Marka sahipleri
Internet'teki isimlerinin güvenligi kapsaminda sirketler, spor takimlari veya diger genis profilli kisiler için Marka gTLD'ler büyük firsatlar saglayabilir. Örnegin ".sirketmarka" gTLD ile Marka sahipleri kendi ticari markalarini koruyabilir, is ortaklari, bayileri ve müsterileri arasinda marka güvenilirligini güçlendirebilir ve yeni iletisim yöntemleri gelistirebilirler.
Marka gTLD ile bir sirket veya kurulus bireysel ürün ve hizmetlerinin yani sira is ortaklari ve bayileri için ikinci düzey alanlari gruplayarak özel bir servis de saglayabilir. Bu alanda .CANON ile Mart 2010'da programa katiliminin anonsunu yapmis dünyaca ünlü markalardan "CANON" örneklendirilebilir. Konu ile ilgili duyuruya http://www.canon.com/news/2010/mar16e.html adresinden ulasilabilir. -
Topluluklar
Ortak görevleri, amaçlari ve zorluklari paylastiklarini düsünen organizasyonlar Topluluk gTLD için basvuruda bulunabilirler. Ticari veya ticari olmayan sektörlerde faaliyet gösteren topluluklar ve bireysel üyeleri kendi gruplarina daha iyi tanitim yapmak, korumak, bilgi paylasmak ve hizmet etmek için Topluluk gTLD'leri potansiyel olarak kullanabilirler.
Bu alanda .GREEN ile 2007'de kurulmus, dogal yasami destekleyen kar amaci gütmeyen DotGreen Kurumu örneklendirilebilir. Konu ile ilgili daha fazla bilgi için http://www.dotgreen.org/ adresi incelenebilir. Ayrica Topluluk gTLD basvurularindan önde çikan isimler arasinda .ECO ve .UNICEF de bulunmaktadir. -
Cografik ve Bölgesel
Cografik gTLD'ler sehir ve bölgelere daha genis çapli tanitim, yeni gelir kaynagi ve bölge halkina daha iyi hizmet sunabilme imkani saglayabilir.
Bu grupta sektörde özellikle son aylarda rekabet hizlanmis ve basvuru duyurusunu yapan birçok bölge ve sehir bulunmaktadir. .AFRICA ile Afrika bölgesi, .NYC ile NewYork, .PARIS, .BERLIN, .MOSCOW, .LONDON ve diger bazi popüler bölgeler bulunmaktadir. Bazilari ile ilgili http://dotberlin.com/, http://domainmoscow.ru/ ve http://www.soutenonspointparis.fr/ adreslerinden detayli bilgi alinabilir. -
Jenerik Terim
Jenerik TLD'ler Marka, Topluluk veya Cografik kategorilerine girmeyen alan adlari için kullanilmaktadir. Yenilikçi girisimciler ve ileri görüslü organizasyonlar yeni is imkanlari olusturabilir veya online projelerini gelistirebilirler.
Bu alan da oldukça fazla basvuru adayi bulunmaktadir. .MUSIC, .FILM, .BANK, .HOTEL ve .MAIL gibi yeni jenerik terim alan adi uzantilari örnekler arasinda gösterilebilir. Bazilari ile ilgili http://www.music.us/, http://hotel-tld.de/, veya http://www.dotclub.com/ adresleri incelenebilir.
Basvuru Hakkinda, Maliyet ve Degerlendirme Süreci
Dünyanin herhangi bir yerinden, uygunluk kosullarini saglayabilen herhangi bir kamu veya özel kurulus yeni TLD olusturmak ve Merkezi Kayit Kurumu isletmesini yapmak için basvuruda bulunabilir. Merkezi Kayit Kurumu'nu isletmek için basvuru sahiplerinin operasyonel, teknik ve finansal yeterliliklerini göstermeleri ve ek belirli sartlari saglayabilmeleri gerekmektedir.
Basvuru ekranlarinin 12 Ocak 2012'de açilarak 12 Nisan 2012'de kapanmasi bekleniyor. Basvuru sürecinde adaylar TAS (TLD Application System) olarak adlandirilan sistem üzerinden basvurularini online yapabilecekler.
ICANN tarafindan yayinlanan "Basvuru Sahibi El Kitabinda" degerlendirme bedeli olarak $185,000 USD belirtilmistir. Basvuruda bulunmak isteyen adaylardan kayit sirasinda talep edilen basvuru yeri basina $5,000 USD depozito bedeli ödemeleri istenmektedir. Depozito bedeli, toplam basvuru bedeline dahildir. Degerlendirme sürecinde ek ücretler olabilir. Programda geri iade belirli dönemlerde toplam basvuru bedelinin belirli tutari ile mümkün ancak basvuru bedelinin tamaminin iadesi söz konusu degildir.
12 Nisan 2012 tarihinden sonra basvuru degerlendirme süreci baslayacaktir. Bu tarihten sonra basvuru ile ilgili hiçbir islem yapilamayacak ve ek doküman ICANN tarafindan kabul edilmeyecektir.
Normal isleyen bir degerlendirme sürecinde; ilk iki ay "Yönetici Kontrolü" altinda gönderilen form bilgilerinin kontrolü, dogrulugu ve ek belgelerin uygunlugu degerlendirilecektir.
Yönetici Kontrolünü takiben sonraki bes ay "Ilk Degerlendirme" süreci olacaktir. Bu süreçte seri benzerligi, Teknik ve Operasyonel yeterlilik, finansal yeterlilik ve MKK servisleri ile Cografik alanlar ve DNS stabilitesi degerlendirilecektir. Itiraz, uyusmazlik çözümü veya seri rekabeti olmadigi düsünülen standart isleyecek olan bir degerlendirme sürecinin Kasim 2012'de tamamlanmasi hedefleniyor.
Basarili degerlendirilen basvurularin Kasim 2012 de duyurulmasi ve Ocak 2013'te yeni TLD delegasyonu hedefleniyor.
Ancak sunu unutmamak gerekir ki yeni bir TLD olusturmak, yönetmek ve isletmek bir alan adi kaydi yapmak gibi düsünülmemelidir. Internet'in altyapisini da kapsayan bu programda basvurular çok dikkatli incelenerek, degerlendirilecektir.
Referanslar
- http://icann.org , ICANN resmi web sitesi.
- http://newgtlds.icann.org/, ICANN resmi yeni gTLD mikro web site.
- http://www.iana.org, IANA resmi web sitesi.
- http://www.nicproxy.com, Nics Telekom, NicProxy Domain Registrar resmi web sitesi.
- http://www.verisigninc.com, VeriSign Inc., Merkezi Kayit Kurumu resmi web sitesi.
